Παθήσεις

Σχετικά προϊόντα

Στοματική Βλεννογονίτιδα

«Η βλεννογονίτιδα εμφανίζεται σε όλους σχεδόν τους ασθενείς που λαμβάνουν ακτινοθεραπεία κεφαλής και τραχήλου»1

Τί είναι η βλεννογονίτιδα;

Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Κλινικής Ογκολογίας (ESMO) ορίζει τη βλεννογονίτιδα ως φλεγμονώδη ή/και ελκώδη βλάβη της στοματικής ή/και γαστρεντερικής οδού. 2 , 3

Αυτή η φλεγμονή των βλεννογόνων μπορεί να προκληθεί από μολυσματικές ασθένειες, ανοσοανεπάρκεια, λήψη ορισμένων φαρμάκων, αλλά κυρίως από αντινεοπλασματικές θεραπείες, όπως χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία2,3

Η στοματική βλεννογονίτιδα αφορά τους βλεννογόνους της στοματικής κοιλότητας.

Συχνότητα εμφάνισης

Η βλεννογονίτιδα συνήθως εκδηλώνεται ως ερύθημα ή έλκος και μπορεί να επιδεινωθεί από τοπικούς παράγοντες, όπως δευτερογενείς λοιμώξεις και τραύμα.1, 2

Η βλεννογονίτιδα που προκαλείται από ακτινοβολία είναι φυσιολογική αντίδραση των ιστών που διαρκεί μεταξύ 7 και 98 ημερών.4

  • 80-100% για ακτινοθεραπεία κεφαλής και τραχήλου
  • 89% για ταυτόχρονη χημειο-ακτινοθεραπεία
  • 70% για ακτινοθεραπεία στον υποφάρυγγα
  • 100% για ακτινοθεραπεία στο στόμα, στο ρινοφάρυγγα ή στοματοφάρυγγα.2 , 4

Τα αίτια

Οι αντινεοπλασματικες θεραπείες είναι πολύ αποτελεσματικές και πλέον είναι πολύ πιο στοχευμένες απ’ ότι στο παρελθόν, με αποτέλεσμα οι παρενέργειες να έχουν μειωθεί αισθητά. Όμως, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να εμφανιστούν παρενέργειες, όπως η στοματική βλεννογονίτιδα.

Η συνδυαστική θεραπεία (δηλαδή η ακτινοθεραπεία κεφαλής και τραχήλου με ταυτόχρονη χορήγηση χημειοθεραπείας) μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης στοματικής βλεννογονίτιδας.2

Η στοματική βλεννογονίτιδα που προκαλείται από ακτινοβολία είναι μία φυσιολογική βλάβη των ιστών που διαρκεί μεταξύ 7 και 98 ημερών.4 Ξεκινά ως οξεία φλεγμονή του στοματικού βλεννογόνου, της γλώσσας και του φάρυγγα.4

 

Στοματική βλεννογονίτιδα και υποθρεψία

Η βλεννογονίτιδα γενικά επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών (Zhang Q-Y, 2018). Η στοματική βλεννογονίτιδα επηρεάζει επίσης τη λήψη τροφής και είναι η αιτία πολλαπλών παρενεργειών που επηρεάζουν την κατάσταση θρέψης του ασθενή :

  • Πόνος στο στόμα στο 69% των ασθενών4 (Moslemi M, 2014)
  • Οδυνοφαγία (Moslemi M, 2014): φαρυγγικός ή οισοφαγικός πόνος κατά την κατάποση.
  • Δυσφαγία στο 56% των ασθενών, καθώς και ανορεξία (Moslemi M, 2014) 4.
  • Διαταραχή πρόσληψης τροφής (Moslemi M, 2014)
  • Απώλεια σωματικού βάρους από 3 έως 7 κιλά 4.
  • Ναυτία.5
  • Εμετός.5


Διατροφική αντιμετώπιση

Στην περίπτωση της στοματικής βλεννογονίτιδας, η τροποποίηση της διατροφής αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαχείρισής της, καθώς προκαλεί πόνο, οδυνοφαγία και δυσγευσία και μειώνει σημαντικά την από του στόματος σίτιση των ασθενών.

Πρέπει να γίνουν επαρκείς διατροφικές παρεμβάσεις ώστε να διατηρηθεί η από του στόματος σίτιση του ασθενή και η επούλωση να γίνει ταχύτερα.6

Μία αξιολόγηση από έναν κλινικό διαιτολόγο μπορεί να δώσει μία εκτίμηση των καθημερινών διατροφικών αναγκών, όπως επίσης και συμβουλές για τη βελτιστοποίηση της πρόσληψης πρωτεϊνών και θερμίδων, όπως για παράδειγμα με τη χρήση πόσιμων σκευασμάτων ειδικής διατροφής (Baker S, 2016).

Η ομάδα μελέτης της βλεννογονίτιδας του MASCC / ISOO (Πολυεθνική Ένωση Υποστηρικτικής Φροντίδας στον Καρκίνο / Διεθνής Εταιρεία Στοματικής Ογκολογίας) συνιστά, λόγω του υψηλού κινδύνου υποσιτισμού που σχετίζεται με τη θεραπεία υψηλής δόσης χημειοθεραπείας / ακτινοθεραπείας, να διερευνηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης υποθρεψίας σε όλους τους ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία.

Σκευάσματα γλουταμίνης

Σχετικά με τη χρήση της γλουταμίνης:

Πρόσφατα, οι οδηγίες MASCC / ISSO τάσσονται υπέρ της χρήσης γλουταμίνης για την πρόληψη εμφάνισης στοματικής βλεννογονίτιδας σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. 7

Όσον αφορά τη γλουταμίνη, αρκετές κλινικές μελέτες έχουν επισημάνει το όφελος από τη λήψη σκευασμάτων υψηλής περιεκτικότητας σε γλουταμίνη για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της στοματικής βλεννογονίτιδας που προκαλείται από ακτινοβολία.8, 9, 10

 

Χρήσιμες συμβουλές

Διατροφικές συστάσεις σύμφωνα με τους διαφορετικούς βαθμούς στοματικής βλεννογονίτιδας (κλίμακα NCI). 11

Στοματίτιδα Βαθμού 1

Επιλέξτε: 

  • Καθημερινή πρόσληψη 2-3 λίτρων υγρών για να διατηρείται υγρός ο στοματικός βλεννογόνος (π.χ. νερό, μη όξινοι χυμοί, παγάκια, αθλητικά ποτά, ζωμός)
  • Ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες και βιταμίνες Β και C
  • Χρήση μαλακών, υγρών και γλυκών τροφίμων όταν εμφανίζονται συμπτώματα: προσθέστε σάλτσες, βούτυρο / μαργαρίνη, ζωμό ή άλλο υγρό για να βοηθήσετε να υγρανθεί και να αραιωθεί το φαγητό 

Αποφύγετε: 

  • Στεγνά τρόφιμα (πχ: τοστ, κράκερ, πατάτες)
  • Πικάντικα ή ζεστά τρόφιμα
  • Υγρά και πολύ όξινα τρόφιμα (παστίλιες βιταμίνης C, όξινα φρούτα: γκρέιπφρουτ, λεμόνι, πορτοκάλι)
  • Υγρά ή τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη (π.χ. αναψυκτικά, μερικοί χυμοί φρούτων)
  • Καφεΐνη, αλκοόλ, κάπνισμα

 

Στοματίτιδα Βαθμού 2-3
 

  • Αλλάξτε την υφή και τη θερμοκρασία του φαγητού ανάλογα με την ατομική ανοχή (π.χ. πολτοποιημένη διατροφή)
  • Αν είναι ανεκτά μόνο υγρά, επιλέξτε συμπληρώματα με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και πρωτεΐνες
  • Μπορεί να απαιτηθεί από του στόματος συμπλήρωση ή ενδοφλέβια ενυδάτωση, αν δεν είναι δυνατή η διατήρηση επαρκούς πρόσληψης υγρών

 
Στοματίτιδα Βαθμού 4
 

  • Τίποτα από το στόμα αν αυτό είναι εφικτό
  • Ενδοφλέβια ενυδάτωση έως ότου ο ασθενής σταθεροποιηθεί και τα συμπτώματα αρχίσουν να υποχωρούν.

Βιβλιογραφία:

  1. Lalla RV, 2014, MASCC/ISOO clinical practice guidelines for the management of mucositis secondary to cancer therapy, Cancer; Volume120, Issue10, 15 May 2014, Pages 1453-1461
  2. Peterson DE, Management of oral and gastrointestinal mucosal injury: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment, and follow-up; Ann Oncol. 2015 Sep;26 Suppl 5:v139-51.
  3. Peterson DE, Διαχείριση της στοματικής και γαστρεντερικής βλεννογονίτιδας: Οδηγίες ESMO Clinical Practice, 2011
  4. Maria OM, Radiation-Induced Oral Mucositis Front Oncol. 2017; 7: 89.
  5. QY Zhang, Natural Product Interventions for Chemotherapy and Radiotherapy-Induced Side Effects Front Pharmacol 2018 Nov 6;9:1253.
  6. Mallick S, Radiation induced oral mucositis: a review of current literature on prevention and management Eur Arch Otorhinolaryngol. 2016 Sep;273(9):2285-93.
  7. MASCC/ISSO Clinical Practice Guidelines for the Management of Mucositis Secondary to Cancer Therapy, Cancer 2020;126:4423-4431
  8. E Y Huang, Oral glutamine to alleviate radiation-induced oral mucositis: a pilot randomized trial Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2000 Feb 1;46(3):535-9.
  9. Tsujimoto T, 2015, L-glutamine decreases the severity of mucositis induced by chemoradiotherapy in patients with locally advanced head and neck cancer: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial Oncol Rep. 2015 Jan;33(1):33-9.
  10. Amanda de Sousa Melo, Nutritional supplements in the management of oral mucositis in patients with head and neck cancer: Narrative literary review; Clinical Nutrition ESPEN, Volume 43, June 2021, Pages 31-38
  11. Buduhan V, 2019