Παθήσεις

Σχετικά προϊόντα

Χρόνια νεφρική νόσος

«Από το στάδιο 1 έως το στάδιο 4 της νεφρικής ανεπάρκειας, το 28% έως 48% των ασθενών είναι υποσιτισμένοι. Στο στάδιο 5, το 75% των ασθενών πάσχει από υποθρεψία».

USRDS 2009 Annual Data Report; Stratton JD et al. J Ren Nutr 2003.

Οι νεφροί

Οι νεφροί είναι τα όργανα του ανθρώπου που λειτουργούν ως φυσικό φίλτρο του οργανισµού, καθώς καθαρίζουν καθημερινά 200 λίτρα αίματος και απαλλάσσουν τον οργανισμό από κάθε περιττή και επικίνδυνη ουσία, αποβάλλοντάς τη µε την ούρηση.

Οι νεφροί ρυθμίζουν:

  • την ισορροπία των µεταλλικών στοιχείων και του νερού,
  • την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων,
  • την ενεργοποίηση της βιταμίνης D,
  • την αρτηριακή πίεση.

Η νεφρική ανεπάρκεια

Η νεφρική ανεπάρκεια είναι η αδυναμία των νεφρών να επιτελέσουν τις παραπάνω λειτουργίες και μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια.

Η οξεία νεφρική ανεπάρκεια αφορά την ξαφνική και αναστρέψιμη νεφρική βλάβη, κατά την οποία οι νεφροί σταματούν ξαφνικά να λειτουργούν, με αποτέλεσμα οι περιττές και επικίνδυνες ουσίες να μη φιλτράρονται και να συσσωρεύονται στον οργανισμό.

Αντίθετα, η προοδευτική και μη αναστρέψιμη νεφρική βλάβη, κατά την οποία οι νεφροί μειώνουν σταδιακά τη σωστή λειτουργία τους ονομάζεται χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.

Σε αυτό το σημείο απαιτείται αιμοκάθαρση για την αντικατάσταση της λειτουργίας των νεφρών. Η αιμοκάθαρση είναι μία ιατρική τεχνική που καθαρίζει το αίμα μέσω μιάς μεμβράνης που υποστηρίζει τεχνητά τους νεφρούς.

Τα συμπτώματα της Χρόνιας Νεφρικής Ανεπάρκειας (ΧΝΑ)

Αποτελεί μία σιωπηλή νόσο, καθώς οι περισσότεροι πάσχοντες δεν εμφανίζουν συμπτώματα μέχρι που η νεφρική βλάβη έχει προχωρήσει αρκετά, και έχει ήδη χαθεί περισσότερο από το 50% της λειτουργίας των δύο νεφρών.

Με την επιδείνωση της νόσου, τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι:

  • Περιορισμένη παραγωγή ούρων
  • Οίδημα κάτω άκρων
  • Καταβολή
  • Ναυτία ή και έμετοι
  • Ανορεξία
  • Ακούσια απώλεια βάρους

Υποθρεψία και ΧΝΑ

Η αιμοκάθαρση αυξάνει τις απώλειες σε αμινοξέα και υπολογίζεται ότι οι απώλειες των αμινοξέων είναι της τάξης των 10-13 g ανά συνεδρία.

Οι απώλειες αυτές οδηγούν σε καταβολισμό και φλεγμονώδη αντίδραση. Παράλληλα, η απώλεια όρεξης συμβάλλει στην περαιτέρω αύξηση των αναγκών σε πρωτείνη λόγω της μειωμένης πρόσληψης τροφών.

Ως αποτέλεσμα, ο ασθενής με ΧΝΑ, εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο πρωτεινικού ελλείμματος (σαρκοπενία), πράγμα το οποίο αυξάνει ραγδαία τον κίνδυνο θανάτου σε ασθενείς με ΧΝΑ.

Επίσης, μεγάλο ποσοστό ασθενών που ξεκινούν αιμοκάθαρση εμφανίζουν υποσιτισμό. Χαρακτηρίζεται από απώλεια μυϊκής μάζας, σπλαχνικής πρωτεΐνης και λιπώδους μάζας. Η μειωμένη πρόσληψη υγρών από το στόμα λόγω της περιοριστικής δίαιτας, η ανορεξία, η απώλεια θρεπτικών ουσιών (βαριά πρωτεϊνουρία), οι ορμονικές και οι μεταβολικές ανωμαλίες και τα συμπτώματα του γαστρεντερικού συστήματος μπορούν να οδηγήσουν σε υποθρεψία.

Διατροφική αντιμετώπιση

Η διατροφή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αντιμετώπισης της χρόνιας νεφρικής νόσου. Μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της νεφρικής ανεπάρκειας και να επιβραδύνει την εξέλιξη της πάθησης, ενώ ωφελεί και σε άλλα νοσήματα που τη συνοδεύουν, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Διατροφική αντιμετώπιση αιμοκαθαιρόμενου ασθενούς σε τελικό στάδιο

Πρωτεϊνικός υποσιτισμός

Αν κάνετε αιμοκάθαρση, έχετε αυξημένες ανάγκες σε πρωτεΐνη. 

Άλλοι παράγοντες μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε κατάσταση υποσιτισμού: ανορεξία, απώλεια γεύσης, αναιμία, χρόνια φλεγμονή, λοιμώξεις, ορμονικές διαταραχές, κλπ, καθώς και εξωτερικοί παράγοντες: μείωση της σωματικής δραστηριότητας ή κακή ποιότητα αιμοκάθαρσης.

Πρωτεΐνες

Η έλλειψη πρωτεϊνών παίζει σημαντικό ρόλο στην πάθηση, καθώς διασπώνται σε οξέα, ουρία, θειικά άλατα και φωσφόρο.   Στους ασθενείς που βρίσκονται :

  • στο στάδιο 3 ή 4 της ΧΝΑ συστήνεται καθημερινά πρόσληψη πρωτεϊνών σε ποσότητα 0,6-0,8mg/kg σωματικού βάρους.
  • στο στάδιο 5, όπου οι ασθενείς κάνουν αιμοκάθαρση, προτείνεται η πρόσληψη πρωτεΐνης 1,2 g/kg/ημέρα.

«Οι μισοί ασθενείς σε αιμοκάθαρση καταναλώνουν λιγότερες πρωτείνες από τη συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση
(<1 g ανά κιλό ΣΒ)6»

Shinaberger CS, Longitudinal associations between dietary protein intake and survival in hemodialysis patients 2006.

Θερμίδες

Όσον αφορά την ενέργεια, η γενική σύσταση είναι 30-35 kcal/kg/ημέρα, ανάλογα με την ηλικία του ασθενή.

Οι επιπτώσεις της υποθρεψίας στον ασθενή με ΧΝΑ

Οι επιπτώσεις της υποθρεψίας είναι πολύ σοβαρές γιά τους ασθενείς με ΧΝΑ.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η επιβίωση του ασθενούς επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη διατροφική του κατάσταση6.


Σκευάσματα ειδικής διατροφής

Η βελτίωση της διατροφικής κατάστασης του ασθενούς με ΧΝΝ μπορεί να επιτευχθεί με ειδικά συμπληρώματα.

Οι καθημερινές απαιτήσεις σε μεταλλικά στοιχεία στους ασθενείς που σιτίζονται:

Οι ανάγκες σε νάτριο, κάλιο και φωσφόρο

Ο περιορισμός κατανάλωσης νατρίου στον αιμοκαθαιρόμενο είναι απαραίτητος. Χωρίς τον κατάλληλο περιορισμό υπάρχει μεγάλη αύξηση του σωματικού βάρους μεταξύ δύο συνεδριών αιμοκάθαρσης.

ΠΡΟΣΟΧΗ : Σε γενικές γραμμές, στα τρόφιμα που έχουν πολύ νάτριο περιλαμβάνονται:

▪ Αλμυρά καρυκεύματα και σάλτσες, όπως η σάλτσα σόγιας, το αλάτι σκόρδου ή κρεμμυδιού. ▪ Οι περισσότερες κονσέρβες και ορισμένα κατεψυγμένα τρόφιμα ▪ Κατεργασμένα κρέατα όπως το ζαμπόν, το μπέικον, τα λουκάνικα και τα αλλαντικά ▪ Αλμυρά σνακ, όπως τα πατατάκια και τα κράκερ ▪ Τα περισσότερα φαγητά από εστιατόρια και σε πακέτο ▪ Σούπες σε κονσέρβα ή σε σκόνη, όπως ατομικές σούπες noodles*

Το κάλιο παίζει σημαντικό ρόλο στη μυϊκή σύσπαση όλων των μυών. Μία πολύ υψηλή συγκέντρωση καλίου στο αίμα μπορεί να προκαλέσει καρδιακό επεισόδιο, ακόμη και ανακοπή.

ΠΡΟΣΟΧΗ : Το κάλιο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες σε φρούτα και λαχανικά, όπως: ▪Πατάτα, γλυκοπατάτα, κολοκύθι ▪ Τομάτα, αβοκάντο, φασόλια και φακές ▪Μπανάνα, custard apple ή φρούτα με σκληρό κουκούτσι, όπως τα νεκταρίνια ▪Αποξηραμένα φρούτα, χυμοί λαχανικών και ελιές*

Ο φωσφόρος επίσης πρέπει να περιορίζεται στον αιμοκαθαιρόμενο ασθενή. Υψηλή συγκέντρωση στο αίμα μπορεί να προκαλέσει πόνους στις αρθρώσεις και οστεοπενία.

ΠΡΟΣΟΧΗ : Το φωσφορικό άλας υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στα παρακάτω τρόφιμα:

▪ Γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως γάλα, τυρί, γιαούρτι και παγωτό ▪ Ξηρά όσπρια και μπιζέλια, φασόλια, φάβα και φακές ▪Ξηροί καρποί και φυστικοβούτυρο ▪ Ποτά όπως κακάο, μπύρα και αναψυκτικά τύπου κόλα*    

Η δίαιτα του αιμοκαθαιρόμενου ασθενή περιλαβάνει :

  • Ελεγχόμενη κατανάλωση υγρών
  • Μειωμένη κατανάλωση Καλίου
  • Μειωμένη κατανάλωση αλατιού
  • Μειωμένη κατανάλωση Φωσφόρου

Βιβλιογραφία:

  1. Izikler TA et al.1994
  2. Veeneman Jm et al, 2003
  3. Pupim LV, et al. 2004
  4. Isoyama N, et al. Comparative associations of muscle mass and muscle strength with mortality in dialysis patients
  5. Covesdy C, et al. Outcome predictability of biomarkers of protein-energy wasting and inflammation in moderate and advanced chronic kidney disease
  6. Shinaberger CS, Longitudinal associations between dietary protein intake and survival in hemodialysis patients